Hoe krijg je je nieuwbouwplan erdoor? (Zelfs als je schaamgroen een vies woord vindt)

“Snap je dat nou?” vraagt boer Jan. “Ik moet bos aanplanten om een stal te mogen bouwen. In agrarisch gebied nota bene. Die loopstal is toch een prima ontwerp? Ik ben trots op m’n bedrijf. Schaamgroen hoort daar niet bij.”

“Jan, je hebt helemaal gelijk. Groen kan je gebruiken om de verhoudingen op je erf optisch te verbeteren. Als er niets is om je voor te schamen, mag je nieuwbouw best zichtbaar zijn.”

Wanneer moet ik nieuwbouw landschappelijk inpassen?

Altijd. Bij nieuwbouw veranderen de verhouding op je erf en de verhoudingen met de omgeving. Hoe groter de verandering, hoe meer inpassing nodig is.

We hebben het dan niet over verstoppen. Schaamgroen is spreektaal voor: lelijke dingen wegstoppen achter beplanting . Het is de meest rigoureuze vorm van landschappelijke inpassing. Autosloperijen en industriële loodsen willen we niet zien in landelijk gebied. Die horen thuis op een industrieterrein. Staan ze er toch, dan zetten we er een stevige bosrand omheen. Goed voor de natuur en mooi om te zien.

Landelijke bedrijvigheid zien we wel graag. Hoe saai is het landschap zonder boerderijen? Moderne bedrijven passen daar ook bij. Denk aan een loopstal voor de koeien. Die hoort echt bij de boerderij en de weilanden. Dan gebruik je beplanting om het evenwicht met de omgeving te herstellen.

Hoe ontwerp ik een landschappelijke inpassing?

Bij een bedrijfsvergroting maak je een totaalontwerp van gebouwen, bestrating en groen. De nieuwe gebouwen hoef je niet te verstoppen. Zeker niet als je stal half open is en je de koeien ziet lopen.

Wel is iets extra’s nodig om je erf tot een geheel te maken. Zeker als de nieuwbouw veel groter is dan de rest. Zonder groen ziet je stal er groot en verloren uit. Met slim gebruik van groen verbind je de stal met je erf. Dat staat mooi in het landschap. Je vraagt niet alleen een architect voor de stal, maar ook een landschapsontwerper voor je hele erfinrichting.

Een goede landschappelijke inpassing ontwerp je dus tegelijkertijd met je nieuwbouw en de erfindeling.

Is het verplicht?

De gemeente kan landschappelijk inpassing alleen afdwingen bij een bestemmingsplanwijziging. Je kan het zien als compensatie voor de bedrijfsvergroting. Bij bouwaanvragen die passen binnen het bestemmingsplan zal de gemeente je óók adviseren een groenplan te maken voor je erf. Het bestemmingsplan vraagt dat niet. Als je het toch doet, verbeter je het contact met de gemeente én je buren. Een mooi erf is een visitekaartje voor je bedrijf.

Ja maar, ik heb last van bomen op mijn bedrijf

Natuurlijk, je wilt alle ruimte op je erf gebruiken voor je bedrijfsvoering. Je hebt buitenopslag en je wil ruime draaicirkels voor de trekker. Decoratie mag niet in de weg staan.

Dat hoeft ook niet. Een goed ontwerp is een functioneel ontwerp. Gebouwen, buitenopslag en verhardingen komen op de juiste plek. Als je het goed ontworpen hebt, markeert de beplanting juist die functionele indeling. Vaak gaat het fout als er alléén een plan is gemaakt van je nieuwe stal. Of als er geen rekening is gehouden met je toekomstige uitbreidingen.

Mooi landschap is toch subjectief?

Ja en nee. Natuurlijk hebben mensen voorkeuren in uitstraling en sfeer. Ze weten heus welke bouwmaterialen en bomen ze mooi vinden. Of dat ze meer van bos of water houden.

Ons gevoel voor evenwicht in ruimtelijke verhoudingen is echter universeel. Een ruimte klopt als hij functioneel is én prettig om te zijn. Dat geldt voor alle ruimten afzonderlijk én voor het erf als geheel. Het erf oogt dan logisch en als organisch gegroeid in zijn cultuurhistorische omgeving. Het lastige is dat de stedenbouwkundige kwaliteit moeilijk afleesbaar is van tekening. Zeker als dat niet je vak is. De landschapsontwerper is hierin gespecialiseerd.

Loopstal als voorbeeld

Terug naar de loopstal. De zijwand is levendig, omdat je de koeien ziet. Dat is leuk. De stal is in verhouding tot de boerderij heel groot. Verhoudingen gaan altijd over vergelijken.

Nieuwbouw lijkt kleiner door erfbeplanting

Je kunt iets kleiner laten lijken door er iets groters naast te plaatsen en door grote lengtes te onderbreken. Dat kun je goedkoop en mooi doen met bomen. Als de bomen hoger worden dan de loopstal, lijkt de stal kleiner.
Is je stal erg lang? Als je een rij bomen plant op een derde van de lengte breek je de  wand optisch in twee delen. Stel: je loopstal is 50 meter lang. Met een bomerij van 10 meter op één derde zie je 15 meter stal, dan 10 meter groen en dan weer 25 meter stal. De maatvoering past beter bij het bestaande erf. En Als je van een afstandje kijkt maken de bomen ook een verbinding met de al aanwezige erfbeplanting.

Je begrijpt wel dat bij grotere stallen afrikaantjes en beukenhagen niet veel zin hebben. En dat megastallen gewoon te groot zijn om landschappelijk in te passen.

Kortom

• Landschappelijke inpassing is een verplicht onderdeel bij een bestemmingsplanwijziging
• Landschappelijke inpassing is een plan voor je hele erf en niet alleen voor je nieuwe stal. Een landschapsontwerper kan je helpen.
• Een goede landschappelijke inpassing ontwerp je tegelijkertijd met je stal en de erfindeling. Je zorgt dat je architect en landschapsontwerper samenwerken.

En nu?

Denk vooruit. Maak nu vast een groenplan voor een stal die je in de toekomst wilt bouwen. Als de bomen al groot zijn is het straks gemakkelijker een vergunning te krijgen.